Jaspis Vaticaansteen trommelsteen in Medium formaat.

Jaspis is een opake en fijnkristallijne variëteit van kwarts. De chemische samenstelling is identiek aan die van agaat, vuursteen en hoornkiezel. De kleuren zijn variabel, van geel via rood en roodbruin tot groen. Jaspisstenen worden geslepen en gepolijst om in sieraden gezet te worden. De naam jaspis is via het Latijn en het Grieks (íaspis) ontleend aan een Semitische taal en betekent "gevlekte of gespikkelde steen". De belangrijkste vindplaatsen van jaspis zijn India (Dekkanplateau) en Mexico (gele), Duitsland (rode) en Afrika, Australië, Brazilië, Egypte, Frankrijk en de VS (overige kleuren). Jaspis wordt al sinds de oudheid als edelsteen bewerkt. Men maakte er bijvoorbeeld zegelstenen, kleine gesneden stenen en galanterieën van. Men schreef jaspis magische krachten toe. In de oudheid werd het wel de moeder van alle stenen genoemd. Het wordt tegenwoordig gebruikt in cabochons, tafelslijpsels en kunstnijverheidsvoorwerpen. Imitaties worden gemaakt van glas. De Egyptenaren en Grieken gebruikten jaspis al om de seksualiteit te versterken en om een spoedige zwangerschap te bereiken. Bij de indianen werkte de gele jaspis als regensteen. Er wordt een aantal geneeskrachtige werkingen aan jaspis toegekend, zoals stressvermindering, gewichtsverlies, bestrijding van maagklachten en verhelpen van leverproblemen. Jaspis hoort volgens diverse literaire bronnen bij de sterrenbeelden Ram, Maagd, Kreeft en Schorpioen. In het christelijke geschrift Openbaring 4:2-3 staat geschreven: (2) Op hetzelfde moment raakte ik in vervoering. Er stond een troon in de hemel en daarop zat iemand. (3) Degene die daar zat had een uiterlijk als van jaspis en sarder, en rond de troon was een regenboog die er uitzag als smaragd.

 

Het stollingsgesteente ryoliet of lipariet is een uitvloeiingsgesteente met een felsische samenstelling, gedefinieerd als meer dan 68% silica. De naam ryoliet is afgeleid van Grieks rhyx “lavastroom” Ryoliet heeft, door het extrusieve ontstaan van het gesteente, kleine kristallen. Bij uitvloeiingsgesteenten koelt het aan het aardoppervlak gekomen magma (en vanaf dat moment lava genoemd) snel tot zeer snel af, waardoor er geen tijd is voor de mineralen om grote kristallen te ontwikkelen. Ryoliet bestaat doorgaans uit de mineralen kwarts, kaliveldspaat en plagioklaas. Sporen van meer mafische mineralen als biotiet, amfibool en pyroxeen kunnen aanwezig zijn in ryolieten. Door het hoge silicapercentage in ryoliet, is het gesmolten gesteente erg visceus (stroperig). Hierdoor zullen lavastromen met een ryolietsamenstelling veel minder mobiel zijn dan de laag viskeuze mafische en daardoor snelstromende basalten. Als ryoliet zo snel afkoelt dat het helemaal geen kristallen kan vormen, wordt gesproken van een vitrofier, of vulkanisch glas. De bekendste variant hiervan is obsidiaan. Ryolieten komen overal voor waar hoog viskeuze magma ondanks de stroperigheid toch het aardoppervlak kan bereiken en snel stollen. De diepere varianten van ryoliet zijn het ganggesteente granofier en het dieptegesteente graniet. Ryoliet, dat in het Japans ook wel koga genoemd wordt, komt voor in heuvels van de Schotse vallei Glen Coe zoals de Buachaille Etive Mòr, in Niijima, Japan en het Italiaanse Lipari. Ook op het Nieuw-Zeelandse Noordereiland en in IJsland komen ryoliet-vulkanen voor. Door de minerale samenstelling is ryoliet vaak licht van kleur. Ook kan deze kleur variëren, van wit via roze tot lichtgroen aan toe. Ryoliet heeft als het maar een sprankje licht ontvangt een zeer heldere kleur in het landschap, soms zelfs zo helder dat het lijkt alsof het licht uitzendt. Mooie voorbeelden hiervan zijn onder meer te vinden op Landmannalaugar, een gebied op IJsland.