Medieval knight on horseback finely detailed image

Een ridder (een woord afgeleid van "ruiter") was in de middeleeuwen een bereden en bepantserde soldaat (ruiter). Ridders behoorden tot de adellijke klasse en voor niet-adellijke mannen was het vrijwel onmogelijk de ridderslag te ontvangen. In de hoge en late middeleeuwen werden de concepten van ridderlijkheid en adel steeds meer met elkaar vervlochten. De oorsprong van de ridderstand ligt in de vroege middeleeuwen. Tijdens de Karolingische tijd zorgde de opkomst van het feodalisme voor een landelijke elite wier machtsbasis berustte op hun militaire macht. Militaire veranderingen waardoor de zware cavalerie belangrijker werd in de oorlogsvoering droegen ook bij aan de opkomst van de ridderstand. Een belangrijke ontwikkeling was het nieuwe gebruik van de lans of speer in de 11e eeuw. Het gebruik van de lans was tot dan toe op twee manieren mogelijk: het gooien als een speer of de lans bovenarms vasthouden. In de 11e eeuw werd een nieuwe manier ontwikkeld waarbij de lans onder de arm werd geklemd. Hierdoor had de ruiter een stevigere grip en kon met meer kracht op zijn tegenstander in rijden. Een dergelijke cavalerie had een enorm militair overwicht op de licht bewapende en/of slecht gedisciplineerde infanterie. Ridders waren tijdens hun ontstaan onderdeel van de laagste adel. Ze bezaten geen land, of waren de jongere zoon die niets zou erven. Hun enige middel van bestaan was vechten voor een rijkere heer. Een andere vorm van inkomen, zoals het bewerken van land was voor deze klasse geen optie: het werd gezien als verlies van status en eer. Ze liepen daarmee het risico om hun adellijke status, en de bijbehorende privileges, te verliezen. Door in dienst te gaan van een heer hoopten ze door trouwe dienst en het laten zien van uitzonderlijke prestaties hun status te verhogen en te worden beloond met land en een hoeve of versterkt woonhuis. De horigen die op dat land woonden moesten dan hun pacht direct aan de ridder betalen, waardoor hij in zijn onderhoud kon voorzien. Rond de 10e eeuw werd het steeds meer gebruikelijk onder de hogere adel om ook de ridderslag te ontvangen. Ook zij leefden in het militaire milieu waarbij er constant oorlogen onderling uitgevochten werden. Als zij niet het kerkelijke leven in gingen, werden ook zij getraind tot ridder. Zo werd de adel steeds meer een coherent geheel en vormde in de loop van de 10e en 11e eeuw een gesloten kaste– alhoewel er altijd binnen deze groep een verschil in stand bleef bestaan tussen de armsten zonder bezit en de grondbezitters.
Toen de maliënkolders werden vervangen door de nog kostbaarder harnassen en de rituelen rond het tot ridder slaan uitgebreider werden, werd het voor de armste adel lastiger om zich tot ridder te laten slaan. Zo was het in de latere middeleeuwen haast onmogelijk, en bleven deze mensen vaak schildknaap gedurende hun carrière.