Oolite "Augen-Kette" aus Deutschland

Oöliet (Oudgrieks: ᾠόν, ōón = ei, λίθος, lithos = steen, gesteente) is een klastisch sedimentair gesteente dat gevormd wordt door oöïden, afgeronde, uit concentrische lagen kalk of klei opgebouwde korrels. In de regel zijn de oöïden tussen een paar millimeter en enkele centimeters groot. Meestal zijn de oöïden opgebouwd uit kalk (calciet of aragoniet), maar ze kunnen ook uit fosfaat, kiezelzuur, dolomiet of ijzerhoudende mineralen als hematiet bestaan. In het geval van dolomiet of kiezelzuur kunnen de oöïden zijn ontstaan door chemische verwering van kalksteen, waarbij de originele textuur van het gesteente verloren gaat. Oöïden worden gevormd in warm, met kalk verzadigd water waarin een sterke golfbeweging voorkomt, zoals in of vlak onder de branding. De oöïde begint meestal te groeien rond een zogenaamde nucleus; kleine zandkorrels of schelpfragmenten, maar ook volledig uit kalkslib bestaande oöïden komen ook voor. Door de golven rollen deze kleine deeltjes heen en weer en functioneren tegelijkertijd als kristallisatiekernen voor neerslaande mineralen. De korrels groeien door middel van concentrische schillen van kalk. Als een oöïde te zwaar geworden is, kan deze langzaam wegrollen naar dieper water, waar het bezinkt. Op die manier wordt op de plek waar de zeebodem een diepte bereikt waar geen golfwerking meer plaatsvindt een laag oöïden afgezet. Oöliet ontstaat door het begraven van deze sedimentlaag of door cementatie die soms al binnen enkele tientallen jaren kan plaatsvinden.